کویر لوت ایران
کویر لوت ایران
کویر لوت ایران
نام انگلیسی : lut desert
نام فارسی : بیابان لوت، کویر لوت
بیابان لوت محدودهای است بین استانهای خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و کرمان .بیابان لوت بین دو گسل نهبندان در شرق و نای بند در غرب قرار دارد. حد شمالی آن در حد مدار 32 درجه و حد جنوبی در حد مدار 28 درجه است .وسعت حوضه آبگیر دشت لوت، حدود 175 هزار کیلومتر مربع (یک دهم مساحت کشور) ،طول آن از شمال به جنوب حدود 900 کیلومتر و غرب به شرق حدود 300 کیلومتر است .
- دشت لوت بین دو گسل نهبندان در شرق و نای بند در غرب قرار دارد.
- حد شمالی آن در حد مدار 32 درجه و حد جنوبی در حد مدار 28 درجه .است
- وسعت حوضه آبگیر دشت لوت، حدود 175 هزار کیلومتر مربع (یک دهم مساحت کشور)
- طول آن از شمال به جنوب حدود 900 کیلومتر و غرب به شرق حدود 300 کیلومتر است
- پست ترین نقطه دشت لوت 190 متر از سطح دریا است(لوت مرکزی)
- دشت لوت جایگاه رخداد زمین لرزههای بزرگ و مهمی بوده است
- در پای کوههای مشرف به کویر بزرگ لوت آثاری از سکونت انسان از هزاره چهارم پیش از میلاد مسیح مشاهده شده
- بزرگترین ناحیه جمعیتی دشت لوت «شهداد» که در گذشتههای دور به آن خبیص می گفتند.
- دره سیرچ و ناحیه مسکونی آن به همین نام یکی از زیباترین چشم اندازهای سر سبز حاشیه این دشت اسرار آمیز است.
بزرگترین شهر کلوخی جهان.. منطقه کلوتها از دور به خرابههای شهری بزرگ می ماند که توصیفهای گونان از آن شده است نظیر: شهر خیالی و یا شهر لوت
مرتفع ترین هرمهای ماسهای دنیا در لوت است. مرتفع ترین هرمهای شناخته شده دنیا حداکثر 300 متر ارتفاع دارند (لیبی) اما در لوت ارتفاع برخی هرمها گاه به 480 متر هم می رسد.
40 مخروط آتشفشان کواترنر در سطح دشت لوت وجود دارد .
پهنههای وسیع ماسه و ریگ با طیف رنگی قهودهای روشن تا خاکستری و سیاه نظیر «گدار باروت» که چون خاک آن سیاه و شبیه باروت است به این نام حوانده میشود
دشتهایی از گدازههای بازالتی چاله چاله نظیر «گندم بریان»
مرتفع ترین ربدوها ((Rebdou (ربدوها مشابه نبکاها با ابعاد بزرگتر شکلهای پیچیدهتر در لوت غربی می باشند.)
پهنههایی به شکل چندضلعیهای متعدد که حاصل قشر نمکی ضخیم و تبخیر شدید سطح زمین است
کویر پاشتری، سطح این نوع زمینها اینطور بنظر می رسد که پس از بارنگی زیاد خیس شده و تعدادی شتر روی آن راه رفته اند. هامادا Hammada دشتهایی از ریگ، شن و پوشیده از خاکهای ریگی که فاقد گیاه است
بخشی از ناهمواریهای لوت مرکزی دارای پوشش گیاهی بوده و بخش غربی آن فاقد پوشش گیاهی است.
از نظر زمینریختشناسی لوت مرکزی به سه منطقه اصلی (از غرب به شرق) تقسیم شده است (ماخذ شماره 4)
«رود شور» در مرطوب کردن دیواره این کلوتها اثر کافی داشته و فرسایشهای آنها را تسهیل کرده است
منطقه کلوتهای در 43 کیلومتری شهداد (24 کیلومتری ده سیف) قرار دارد و در مساحتی به عرض متوسط 80 کیلومتر و طول متوسط 145 کیلومتر را تشکیل داده اند.
مهمترین بادی که دیوارههای کلوتها را فرسایش می دهد بادهای 120 روزه سیستان است .
در فاصله کلوتها زمین پوشیده از ماسه بادی است و در نقاطی که ماسه بادی نیست زمین از نوع رس لائی و رس است.
لوت جنوبی (لوت زنگی): غنی ترین قسمت چاله لوت از نظر پوشش گیاهی است
شکل نبکا تابعی است از اندازه، تراکم و میزان رشد گیاه میزبان. گونههایی نظیر دستهای از گرامینهها، درختچههای تاغ،گز و.. می باشند در کویر لوت گونه گیاه گز (Tamarix) از گونههای میزبان نبکاها هستند .ارتفاع نبکاها از چند دسیمتر تا چند متر و طول آن از یک متر تا 10 متر می رسد.
شایان ذکر است گیاهان منفرد باید ارتفاعی بیش از 10 الی 15 سانتی متر داشته باشند تا اینکه بتوانند ماسهها را کنترل نماید. اگر دانههای ماسه چسبندگی نداشه باشند به عبارتی عناصر رس و لای نداشته باشند حجم آنها با تغییر و سرعت باد تغییر می یابد. با افزایش میزان رسوب، گیاه برای جلوگیری از مدفون شدن به رشد خود در جهت بالا ادامه می دهد این رشد تا آنجا است که ریشه گیاه در ارتباط با سطح آب زیر زمینی باشد اما جایی که آب زیر زمینی افت میکند این ارتباط قطع و تخریب نبکاآغاز میشود که سرانجام به مرگ نبکا می انجامد.
نبکاهای چندین ساله و دائمی در تغییر سطح سفره آب زیر زمینی، هرزآبها، تبخیر و تعرق، کنترل رسوبات بادی در منطقه نقش اساسی دارند
ربدوها Rebdouبا ابعاد بزرگتری ء از نبکاها متمایز میشوند. طول آنها به 2 تا 7 متر و عرضشان به 1 تا 5 متر می رسد. غیر از ابعاد، شکل ربدوها نیز پیچیده تر از نبکا ها است. و گاهی چند خروط را نشان می دهد که کنار هم قرار گرفتهاند. مرتفع ترین ربدوها در لوت غربی دیده میشود که گاه ارتفاع آنها به 12 متر می رسد (بلندی یک ساختمان 4 طبقه)
نقشه هوایی کویر لوت :
1. دشت كوير ؛ مشتمل بر منطقه حد فاصل جنوب سمنان و شمال اصفهان شامل ماسه زار ارواح يا ريگ جن و درياچه نمك شمال كاشان
2. باتلاق بزرگ نمك در غرب خراسان ؛ كه احتمالا بزرگترين منطقه خالي از حيات در جهان است و
3. لوت ؛ در جنوب شرقي كشور تقسيم كرد.
در اين ميان لوت با ويژگيهاي بسيار بارز شايسته توجه بيشتري ست.
كوير لوت از شمال به نايبند ، از غرب به بهاباد و شهداد ، از شرق به نهبندان و از جنوب به بم محدود مي شود. مساحت اين منطقه حدود 30000 كيلومتر مربع است.ناحيه شرقي لوت بزرگترين ماسه زار ايران و احتمالا جهان است. نواحي شمالي و نوار باريكي از غرب درياي ماسه ، كويري مسطح ، با كمترين عوارض طبيعي و در قسمتهاي جنوبي آكنده از نمكزار است.ناحيه شرقي در مجاورت شهر شهداد و رشته كوه جفتان – پلوار به عنوان كم ارتفاع ترين منطقه فلات ايران با ارتفاع متوسط 250 متر ، در پست ترين نقطه داراي ارتفاعي معادل يكصد متر است (58.45 طول و 30.30عرض). اين منطقه موسوم به شهر لوت بوده و با مساحت تقريبي 6500 كيلومتر مربع بزرگترين عارضه كلوخي دنياست. كلوتهاي موازي در امتداد جنوب شرقي به شمال غربي بسط يافته و ايجاد كوچه هايي به طول 160 كيلومتر و عرض 200 تا 500 متر نموده اند. دكتر آلفونس گابريل در كتاب عبور از صحاري ايران مي تويسد:
“ تعداد محققاني كه به چاله خبيص ( شهداد) در لوت قدم گذارده اند بسيار اندك است، اما آنهايي كه به آنجا راه يافته اند اتفاق نظر دارند كه وحشتناكترين كوير دنيا در اينجا قرار گرفته است . بخشي از كره زمين كه هرگونه زندگي در آن به لعنت ابدي گرفتار شده و تنها زير و رو شدن وحشتناك طبيعت مي تواند زندگي را به آن باز گرداند.” وي در هنگام عبور از نوار شمالي كلوتها در مسير خبيص به نهبندان وقتي به اين منطقه مي رسد مي نويسد:
“ زوزه باد در سكوت ترسناك و خفقان آور لوت كه درخشان و بي انتها از هر سو بسط مي يافت تنها صدايي بود كه به گوش مي رسيد . هيچكس نمي داند شكل كوير در جنوب منطقه اي كه ما در آن راه مي پيموديم چگونه است، كسي اين سرزمين مرگ و نيستي را نديده و جرات جستجو در آن را نيافته است”.
ولي حقيقت چيز ديگري ست.
از نقاط باستانی این کویر می توان به آب انبار نادر در حاشیه غربی جاده خاکی که به سمت نهبندان و جیرفت می رود اشاره کرد . رود کال شور از دیگر نقاط دیدنی این کویر است . شایان ذکر است این رود به دلیل عبور از مناطق کویری به شدت اسیدی می باشد . از این روی از دست زدن به آب رودخانه جدا پرهیز کنید . این رودخانه در فصل زمستان و اوایل بهار آب دارد و در بقیه فصول خشک می شود .
این کویر در مسیر کاروان گذر شهر خبیث (شهداد کنونی) به نهبندان و جیرفت بوده است . در حال حاضر نیز مسیر خاکی شهداد - نهبندان از این کویر می گذرد . قسمت عمده این کویر پوشیده از باتلاقهای ایجاد شده توسط رود کال شور می باشد .( کال شور در گویش محلی به آب شباع شده از نمک اطلاق می گردد )
این کویر از جنوب به شهر ارواح یا شهر کلوت ها ( کلوت واژه ایست آمیخته از کویر + لوت و به خشتهای طبیعی ایجاد شده در اثر فرسایش آب و باد اطلاق می شود ) , از شمال به تپه های شتری از شرق به ریگزارها و شنزارهای کویر لوت و از غرب به دهنه غار و ارتفاعات باغ بالا محدود می شود .
دشت لوت از لحاظ شکل ناهمواری و پراکندگی عوارض جغرافیایی می توان به سه قسمت ذیل تقسیم کرد:
- دشتهای بالنسبه مرتفع پایکوه در حاشیه شرقی و غربی که از لحاظ پوشش گیاهی نسبتاً غنی است.
- کلوتها kalut در حاشیه شرقی: در فاصله 40 کیلومتری شرق و شمال شرقی شهداد، ناهمواریهای خاصی به نام کلوت وجود دارد. این کلوت ها شیارهای طولی عمیقی است که به صورت رشته دالانهای تقریباً موازی دذر جهت شمال غربی- جنوب شرقی، قسمتی از حاشیه شمال شرقی دشت لوت را در سطحی به عرض متوسط80 کیلومتر و طول متوسط 145 کیلومتر در برگرفته است.
در تشکیل این عارضه طبیعی که از لحاظ شکل ناهمواری در نوع خود در دنیا بی نطیر است، عامل فرسایشی آبی و بادی شدیدی دخالت داشته است. پست ترین نقطه دشت لوت در مشرق معدن نمک(گود نمک) در داخل کلوتها واقع شده و ارتفاع آن از سطح دریا 187 متر است.
- تپه ها وتوده های ماسه ای مشرق لوت مرکزی که به آنها حتی کوههای ماسه ای می توان گفت جهت شمالی- جنوبی دارد و سطح قابل توجهی از لوت را به عرض متوسط 52 کیلومتر و طول متوسط 162.5 کیلومتر پوشانیده است. قسمت اعظم این ماسه های شرقی لوت که ساکنین حواشی لوت به آنها ریگ می گویند پوشش گیاهی داردولی غربی آن بکلی فاقد گیاه است.
- دشت بالنسبه صاف شنی و ریگی (هاماداهای) مرکزی که در بین توده های ماسه ای، در مشرق و کلوتها در مغرب کویر لوت واقع شده است. مرز جنوبی آن را چاله انتهایی شور گز هامون تشکیل می دهد. ادامه این دشت در جنوب کلوتها و حوزه انتهایی شور گز هامون، در سطح وسیعی پوشیده از رشته های موازی ماسه است. در این دشت نسبتاً صاف مرکزی، تنها یک عارضه کاملاً مشخص وجود دارد و آن ارتفاعات آتشفشانی ملک محمد است. ارتفاع دشت از سطح دریا در جنوب کوه ملک محمد 446 متر و در شمال چاله شور گز هامون که نسبت به کوه ملک محمد جنوبی تر و در جنوب شرقی کلوتها واقع شده 270 متر است. قسمت اعظم دشت مذکور در سطحهای وسیع بکلی گیاه ندارد.
- چاله های انتهایی و کویری مسیلها و رود های حوزه آبگیر دشت لوت که در سطح آنها گیاه بندرت دیده می شود.
پوشش گیاهی در لوت جنوبی کاملاً جلب توجه می کند: اگر دو حاشیه شرقی و غربی لوت مرکزی زا نادیده بگیریم، لوت جنوبی پر گیاه ترین قسمت چاله لوت است و پوشش گیاهی بیشتر در قسمتهای شمالی و مرکزی و غربی جنوب غربی متمرکز است. اما قسمت جنوب شرقی و جنوبی آن از لحاظ پوشش گیاهی فقیر و حتی سطحهای وسیعی بکلی فاقد گیاه است. در ین قسمت یعنی جنوب شرقی و جنوبی که تقریباً همه جا هامادا است گیاه تک تک در مسیلهای آن دیده می شود. در جنوب لوت جنوبی، دشت بم و نرماشیر واقع شده که قسمتی از چاله لو ت را تشکیل می دهد. این دشت از جنوب به ارتفاعات آذرین جبال بارز، شاهسواران و بزمان محدود است. سطح این دشت را ماسه های روان و تپه های ماسه ای تثبیت شده بطور پراکنده پوشانیده است. این قسمت از چاله لوت را که از مناطق کشاورزی و مسکونی مهم حو اشی لوت بشمار می رود از لحاظ پوشش گیاهی بویژه درختهای جنگلی ( کهور ) نسبت به سایر قسمتهای چاله لوت غنی است.
منبع: http://www.irandeserts.com
/س
نام فارسی : بیابان لوت، کویر لوت
بیابان لوت محدودهای است بین استانهای خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و کرمان .بیابان لوت بین دو گسل نهبندان در شرق و نای بند در غرب قرار دارد. حد شمالی آن در حد مدار 32 درجه و حد جنوبی در حد مدار 28 درجه است .وسعت حوضه آبگیر دشت لوت، حدود 175 هزار کیلومتر مربع (یک دهم مساحت کشور) ،طول آن از شمال به جنوب حدود 900 کیلومتر و غرب به شرق حدود 300 کیلومتر است .
واژه کویرلوت
موقعيت كوير لوت
شاخصهای کلی دشت لوت
- دشت لوت بین دو گسل نهبندان در شرق و نای بند در غرب قرار دارد.
- حد شمالی آن در حد مدار 32 درجه و حد جنوبی در حد مدار 28 درجه .است
- وسعت حوضه آبگیر دشت لوت، حدود 175 هزار کیلومتر مربع (یک دهم مساحت کشور)
- طول آن از شمال به جنوب حدود 900 کیلومتر و غرب به شرق حدود 300 کیلومتر است
- پست ترین نقطه دشت لوت 190 متر از سطح دریا است(لوت مرکزی)
- دشت لوت جایگاه رخداد زمین لرزههای بزرگ و مهمی بوده است
- در پای کوههای مشرف به کویر بزرگ لوت آثاری از سکونت انسان از هزاره چهارم پیش از میلاد مسیح مشاهده شده
- بزرگترین ناحیه جمعیتی دشت لوت «شهداد» که در گذشتههای دور به آن خبیص می گفتند.
- دره سیرچ و ناحیه مسکونی آن به همین نام یکی از زیباترین چشم اندازهای سر سبز حاشیه این دشت اسرار آمیز است.
اشکال شگفت انگیز دشت لوت در واحدهای جغرافیایی آن
بزرگترین شهر کلوخی جهان.. منطقه کلوتها از دور به خرابههای شهری بزرگ می ماند که توصیفهای گونان از آن شده است نظیر: شهر خیالی و یا شهر لوت
مرتفع ترین هرمهای ماسهای دنیا در لوت است. مرتفع ترین هرمهای شناخته شده دنیا حداکثر 300 متر ارتفاع دارند (لیبی) اما در لوت ارتفاع برخی هرمها گاه به 480 متر هم می رسد.
40 مخروط آتشفشان کواترنر در سطح دشت لوت وجود دارد .
پهنههای وسیع ماسه و ریگ با طیف رنگی قهودهای روشن تا خاکستری و سیاه نظیر «گدار باروت» که چون خاک آن سیاه و شبیه باروت است به این نام حوانده میشود
دشتهایی از گدازههای بازالتی چاله چاله نظیر «گندم بریان»
پهنههای شنی مواج
مرتفع ترین ربدوها ((Rebdou (ربدوها مشابه نبکاها با ابعاد بزرگتر شکلهای پیچیدهتر در لوت غربی می باشند.)
پهنههایی به شکل چندضلعیهای متعدد که حاصل قشر نمکی ضخیم و تبخیر شدید سطح زمین است
کویر پاشتری، سطح این نوع زمینها اینطور بنظر می رسد که پس از بارنگی زیاد خیس شده و تعدادی شتر روی آن راه رفته اند. هامادا Hammada دشتهایی از ریگ، شن و پوشیده از خاکهای ریگی که فاقد گیاه است
واحدهای جغرافیایی
یک – لوت شمالی :
دو – لوت مرکزی
بخشی از ناهمواریهای لوت مرکزی دارای پوشش گیاهی بوده و بخش غربی آن فاقد پوشش گیاهی است.
از نظر زمینریختشناسی لوت مرکزی به سه منطقه اصلی (از غرب به شرق) تقسیم شده است (ماخذ شماره 4)
الف –دشت سر Pediment
ب- کلوت ها
«رود شور» در مرطوب کردن دیواره این کلوتها اثر کافی داشته و فرسایشهای آنها را تسهیل کرده است
منطقه کلوتهای در 43 کیلومتری شهداد (24 کیلومتری ده سیف) قرار دارد و در مساحتی به عرض متوسط 80 کیلومتر و طول متوسط 145 کیلومتر را تشکیل داده اند.
مهمترین بادی که دیوارههای کلوتها را فرسایش می دهد بادهای 120 روزه سیستان است .
در فاصله کلوتها زمین پوشیده از ماسه بادی است و در نقاطی که ماسه بادی نیست زمین از نوع رس لائی و رس است.
ج- تپههای ماسه ای
لوت جنوبی (لوت زنگی): غنی ترین قسمت چاله لوت از نظر پوشش گیاهی است
نبکا پدیده شگفت انگیز دشت لوت
شکل نبکا تابعی است از اندازه، تراکم و میزان رشد گیاه میزبان. گونههایی نظیر دستهای از گرامینهها، درختچههای تاغ،گز و.. می باشند در کویر لوت گونه گیاه گز (Tamarix) از گونههای میزبان نبکاها هستند .ارتفاع نبکاها از چند دسیمتر تا چند متر و طول آن از یک متر تا 10 متر می رسد.
شایان ذکر است گیاهان منفرد باید ارتفاعی بیش از 10 الی 15 سانتی متر داشته باشند تا اینکه بتوانند ماسهها را کنترل نماید. اگر دانههای ماسه چسبندگی نداشه باشند به عبارتی عناصر رس و لای نداشته باشند حجم آنها با تغییر و سرعت باد تغییر می یابد. با افزایش میزان رسوب، گیاه برای جلوگیری از مدفون شدن به رشد خود در جهت بالا ادامه می دهد این رشد تا آنجا است که ریشه گیاه در ارتباط با سطح آب زیر زمینی باشد اما جایی که آب زیر زمینی افت میکند این ارتباط قطع و تخریب نبکاآغاز میشود که سرانجام به مرگ نبکا می انجامد.
نبکاهای چندین ساله و دائمی در تغییر سطح سفره آب زیر زمینی، هرزآبها، تبخیر و تعرق، کنترل رسوبات بادی در منطقه نقش اساسی دارند
ربدوها Rebdouبا ابعاد بزرگتری ء از نبکاها متمایز میشوند. طول آنها به 2 تا 7 متر و عرضشان به 1 تا 5 متر می رسد. غیر از ابعاد، شکل ربدوها نیز پیچیده تر از نبکا ها است. و گاهی چند خروط را نشان می دهد که کنار هم قرار گرفتهاند. مرتفع ترین ربدوها در لوت غربی دیده میشود که گاه ارتفاع آنها به 12 متر می رسد (بلندی یک ساختمان 4 طبقه)
نقشه هوایی کویر لوت :
پدیده نبکا
کویر لوت
1. دشت كوير ؛ مشتمل بر منطقه حد فاصل جنوب سمنان و شمال اصفهان شامل ماسه زار ارواح يا ريگ جن و درياچه نمك شمال كاشان
2. باتلاق بزرگ نمك در غرب خراسان ؛ كه احتمالا بزرگترين منطقه خالي از حيات در جهان است و
3. لوت ؛ در جنوب شرقي كشور تقسيم كرد.
در اين ميان لوت با ويژگيهاي بسيار بارز شايسته توجه بيشتري ست.
كوير لوت از شمال به نايبند ، از غرب به بهاباد و شهداد ، از شرق به نهبندان و از جنوب به بم محدود مي شود. مساحت اين منطقه حدود 30000 كيلومتر مربع است.ناحيه شرقي لوت بزرگترين ماسه زار ايران و احتمالا جهان است. نواحي شمالي و نوار باريكي از غرب درياي ماسه ، كويري مسطح ، با كمترين عوارض طبيعي و در قسمتهاي جنوبي آكنده از نمكزار است.ناحيه شرقي در مجاورت شهر شهداد و رشته كوه جفتان – پلوار به عنوان كم ارتفاع ترين منطقه فلات ايران با ارتفاع متوسط 250 متر ، در پست ترين نقطه داراي ارتفاعي معادل يكصد متر است (58.45 طول و 30.30عرض). اين منطقه موسوم به شهر لوت بوده و با مساحت تقريبي 6500 كيلومتر مربع بزرگترين عارضه كلوخي دنياست. كلوتهاي موازي در امتداد جنوب شرقي به شمال غربي بسط يافته و ايجاد كوچه هايي به طول 160 كيلومتر و عرض 200 تا 500 متر نموده اند. دكتر آلفونس گابريل در كتاب عبور از صحاري ايران مي تويسد:
“ تعداد محققاني كه به چاله خبيص ( شهداد) در لوت قدم گذارده اند بسيار اندك است، اما آنهايي كه به آنجا راه يافته اند اتفاق نظر دارند كه وحشتناكترين كوير دنيا در اينجا قرار گرفته است . بخشي از كره زمين كه هرگونه زندگي در آن به لعنت ابدي گرفتار شده و تنها زير و رو شدن وحشتناك طبيعت مي تواند زندگي را به آن باز گرداند.” وي در هنگام عبور از نوار شمالي كلوتها در مسير خبيص به نهبندان وقتي به اين منطقه مي رسد مي نويسد:
“ زوزه باد در سكوت ترسناك و خفقان آور لوت كه درخشان و بي انتها از هر سو بسط مي يافت تنها صدايي بود كه به گوش مي رسيد . هيچكس نمي داند شكل كوير در جنوب منطقه اي كه ما در آن راه مي پيموديم چگونه است، كسي اين سرزمين مرگ و نيستي را نديده و جرات جستجو در آن را نيافته است”.
ولي حقيقت چيز ديگري ست.
رود شور
ریگ پنج انگشت
از نقاط باستانی این کویر می توان به آب انبار نادر در حاشیه غربی جاده خاکی که به سمت نهبندان و جیرفت می رود اشاره کرد . رود کال شور از دیگر نقاط دیدنی این کویر است . شایان ذکر است این رود به دلیل عبور از مناطق کویری به شدت اسیدی می باشد . از این روی از دست زدن به آب رودخانه جدا پرهیز کنید . این رودخانه در فصل زمستان و اوایل بهار آب دارد و در بقیه فصول خشک می شود .
این کویر در مسیر کاروان گذر شهر خبیث (شهداد کنونی) به نهبندان و جیرفت بوده است . در حال حاضر نیز مسیر خاکی شهداد - نهبندان از این کویر می گذرد . قسمت عمده این کویر پوشیده از باتلاقهای ایجاد شده توسط رود کال شور می باشد .( کال شور در گویش محلی به آب شباع شده از نمک اطلاق می گردد )
این کویر از جنوب به شهر ارواح یا شهر کلوت ها ( کلوت واژه ایست آمیخته از کویر + لوت و به خشتهای طبیعی ایجاد شده در اثر فرسایش آب و باد اطلاق می شود ) , از شمال به تپه های شتری از شرق به ریگزارها و شنزارهای کویر لوت و از غرب به دهنه غار و ارتفاعات باغ بالا محدود می شود .
راه های ورود به منطقه :
کلّیات طبیعی بیابان لوت
ناهمواریها و دیگر عوارض طبیعی:
دشت لوت از لحاظ شکل ناهمواری و پراکندگی عوارض جغرافیایی می توان به سه قسمت ذیل تقسیم کرد:
1)لوت شمالی:
2)لوت مرکزی:
- دشتهای بالنسبه مرتفع پایکوه در حاشیه شرقی و غربی که از لحاظ پوشش گیاهی نسبتاً غنی است.
- کلوتها kalut در حاشیه شرقی: در فاصله 40 کیلومتری شرق و شمال شرقی شهداد، ناهمواریهای خاصی به نام کلوت وجود دارد. این کلوت ها شیارهای طولی عمیقی است که به صورت رشته دالانهای تقریباً موازی دذر جهت شمال غربی- جنوب شرقی، قسمتی از حاشیه شمال شرقی دشت لوت را در سطحی به عرض متوسط80 کیلومتر و طول متوسط 145 کیلومتر در برگرفته است.
در تشکیل این عارضه طبیعی که از لحاظ شکل ناهمواری در نوع خود در دنیا بی نطیر است، عامل فرسایشی آبی و بادی شدیدی دخالت داشته است. پست ترین نقطه دشت لوت در مشرق معدن نمک(گود نمک) در داخل کلوتها واقع شده و ارتفاع آن از سطح دریا 187 متر است.
- تپه ها وتوده های ماسه ای مشرق لوت مرکزی که به آنها حتی کوههای ماسه ای می توان گفت جهت شمالی- جنوبی دارد و سطح قابل توجهی از لوت را به عرض متوسط 52 کیلومتر و طول متوسط 162.5 کیلومتر پوشانیده است. قسمت اعظم این ماسه های شرقی لوت که ساکنین حواشی لوت به آنها ریگ می گویند پوشش گیاهی داردولی غربی آن بکلی فاقد گیاه است.
- دشت بالنسبه صاف شنی و ریگی (هاماداهای) مرکزی که در بین توده های ماسه ای، در مشرق و کلوتها در مغرب کویر لوت واقع شده است. مرز جنوبی آن را چاله انتهایی شور گز هامون تشکیل می دهد. ادامه این دشت در جنوب کلوتها و حوزه انتهایی شور گز هامون، در سطح وسیعی پوشیده از رشته های موازی ماسه است. در این دشت نسبتاً صاف مرکزی، تنها یک عارضه کاملاً مشخص وجود دارد و آن ارتفاعات آتشفشانی ملک محمد است. ارتفاع دشت از سطح دریا در جنوب کوه ملک محمد 446 متر و در شمال چاله شور گز هامون که نسبت به کوه ملک محمد جنوبی تر و در جنوب شرقی کلوتها واقع شده 270 متر است. قسمت اعظم دشت مذکور در سطحهای وسیع بکلی گیاه ندارد.
- چاله های انتهایی و کویری مسیلها و رود های حوزه آبگیر دشت لوت که در سطح آنها گیاه بندرت دیده می شود.
3)لوت جنوبی:
پوشش گیاهی در لوت جنوبی کاملاً جلب توجه می کند: اگر دو حاشیه شرقی و غربی لوت مرکزی زا نادیده بگیریم، لوت جنوبی پر گیاه ترین قسمت چاله لوت است و پوشش گیاهی بیشتر در قسمتهای شمالی و مرکزی و غربی جنوب غربی متمرکز است. اما قسمت جنوب شرقی و جنوبی آن از لحاظ پوشش گیاهی فقیر و حتی سطحهای وسیعی بکلی فاقد گیاه است. در ین قسمت یعنی جنوب شرقی و جنوبی که تقریباً همه جا هامادا است گیاه تک تک در مسیلهای آن دیده می شود. در جنوب لوت جنوبی، دشت بم و نرماشیر واقع شده که قسمتی از چاله لو ت را تشکیل می دهد. این دشت از جنوب به ارتفاعات آذرین جبال بارز، شاهسواران و بزمان محدود است. سطح این دشت را ماسه های روان و تپه های ماسه ای تثبیت شده بطور پراکنده پوشانیده است. این قسمت از چاله لوت را که از مناطق کشاورزی و مسکونی مهم حو اشی لوت بشمار می رود از لحاظ پوشش گیاهی بویژه درختهای جنگلی ( کهور ) نسبت به سایر قسمتهای چاله لوت غنی است.
یاردانگ
منبع: http://www.irandeserts.com
/س
مقالات مرتبط
تازه های مقالات
ارسال نظر
در ارسال نظر شما خطایی رخ داده است
کاربر گرامی، ضمن تشکر از شما نظر شما با موفقیت ثبت گردید. و پس از تائید در فهرست نظرات نمایش داده می شود
نام :
ایمیل :
نظرات کاربران
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}